ԱՆՆԱՆ ՄԻԱՅՆ ՍԻՐԵԼ ԳԻՏԵՐ...
Ասում են սիրուց ատելություն՝ մեկ քայլ է:
Աշխարհին կարող ես համոզել, միայն` ոչ Աննային: Նրա սիրտը միայն սիրում էր:
Գիշերները կանգնում էր պատուհանի մոտ, մտքով անցնում հազարավոր կիլոմետրեր, համբուրում քնած ամուսնուն ու ետ գալիս:
* * *
Ամուսնությունից մեկ տարի անց Արմենը մեկնեց Մոսկվա: Ընկերներն այնտեղ էին, կանչել էին աշխատելու: Երկար չմտածեց. անգործ էր, ընտանիքը ծանր նյութական վիճակում:
- Ան ջան, չմտածես, լավ կլինի, տեղավորվեմ՝ քեզ էլ կտանեմ, երեխան ենտեղ կծնվի,- խոստացավ մեկնելուց առաջ:
- Շուտ-շուտ կզանգես,-իրենց ննջարանում խնդրում էր Աննան:
- Կզանգեմ, չես հասցնի կարոտել, հենց հասնեմ տեղ՝ կզանգեմ- ժպտաց Արմենը, գրկեց, համբուրեց Աննային, միջանցքում էլ հրաժեշտ տվեց հորն ու մորը,վերցրեց ճամպրուկն ու դուրս եկավ:
Օդանավակայան Աննան չգնաց, ընկերն իր ավտոմեքենայով տարավ, ճանապարհեց:
Նրա գնալուց հետո տունը դատարկվեց:
Երբեք չէր կարող պատկերացնել, որ իրենց տանը այդքան ազատ տարածություն կա ու այդքան՝ թթվածնի պակաս:
* * *
Երկար գիշեր էր:
Աչքերը բաց պառկել էր, քնել չէր կարողանում, սպասում էր. եթե խոստացել է՝ անպայման կզանգի: Լուսադեմին ինչպես էր քնով անցել, չէր զգացել: Արթնացավ Արմենի մոր գոռգոռոցից.
- Հարսա կոչվում, տղես ոտը տնից քաշեց, արխայնացելա, քնելա մինչև կեսօր, կարողա՞ սուրճն էլ անկողնում մատուցե՞մ:
Աչքը ընկավ ժամացույցին՝ ինն անց քառասունհինգ րոպե էր:
- Ե՞րբ հասցրեցի այսքան քնել-վախեցած արագ վեր կացավ անկողնուց, հագնվեց, հավաքեց մահճակալն ու դուրս եկավ ննջարանից:
- Որ էդքան քնում ես, մեր տան գործերն ո՞վ ա անելու, աղջիկ ջան,հ՞ը,- Աննայի ճանապարհին էր կանգնել սկեսուրը:
- Հիմա մտնեմ լվացվեմ, դուրս գամ՝ կանեմ, մա,-մեղավորի նման ցածր ձայնով պատասխանեց Աննան:
Լոգարանից նոր էր դուրս եկել, հեռախոսը զանգեց: Վազելով հասավ հեռախոսին, վերցրեց լսափողը.
- Ալլո...
- Ան, բարև,-Արմենն էր:
- Բարև, Արմեն, - ուզում էր ավելացնել ջան, բայց Արմենի մայրն արդեն կողքին կանգնած էր,- ո՞նց հասար:
- Լավ կյանքս, էսօր հանգստանամ ճանապարհից, վաղվանից գնամ ծանոթանամ գործին:
- Ի՞նչ ես հիսուն ժամ խոսում,-լսափողը Աննայի ձեռքից խլեց սկեսուրը, - բալես, ո՞նց տեղ հասար: Մենք լավ ենք, Աննան ի՞նչ, խանում-խաթուն քնել էր, նորա արթնացել... Լավ բալես, մեկել ե՞րբ կզանգես ... Լավ,հաջողություն, - Աննայի մեկնած ձեռքն օդում պահելով լսափողը տեղը դրեց իրենից միշտ դժգոհ սկեսուրը:
Աննայի ականջներում դեռ լսվում էր Արմենի ձայնը, որը կարծես մի քիչ թլիկ հնչեց: Այդպես էր լինում երբ ամուսինը մի երկու բաժակ խմում էր ... ու հանկարծ ... հեռվից կանացի ձայներ էլ կային, մտաբերեց Աննան:
Քանի Արմենը զանգում էր, Աննային չէր հաջողվում ազատ խոսել, մայրը խանգարում էր, ձեռքից լսափողը խլում էր, ինքն էր խոսում, ու անջատում էր:
* * *
Անցան ժամանակներ:
Աննայի ուշադրությունը հեռախոսն էր, մոտից չէր հեռանում, միշտ սպասում էր: Ամեն զանգի հետ սիրտը տրոփում էր, վազելով հասնում էր, վերցնում էր լսափողը, բայց Արմենը չէր: Նրանից այդքան սպասված զանգը չկար:
Կարոտը խեղդում էր, տանն ամեն անկյուն նրա ներկայությունն էր հիշեցնում: Առավոտյան սուրճ եփելիս ջուրը լցնում էր չորս բաժակի համար, հետո մեկ բաժակինը դատարկում: Ամեն դատարկելիս էլ ասես կյանքից մի մասնիկ կորցնում էր...
Աննան հույս ուներ, որ մինչև երեխայի ծնվելը Արմենը տանը կլիներ: Նա շատ էր սպասում իրենց փոքրիկին: Այս մասին ամեն անգամ հիշելիս երջանկությունից ժպտում էր:
Երեխան ծնվեց՝ Արմենից ոչ մի լուր: Ոչ զանգում էր, ոչ նամակ գրում, ոչ էլ գումար ուղարկում:
Նրա ծնողների վերաբերմունքը Աննայի նկատմամբ օրեցօր վատանում էր, ու մի օր էլ սկեսրայրը պոռթկաց.
- Ինչ ես եկել, նստել մեր վզին, գնա, մարդդ կգա՝ կգաս:
Աննան այս վիրավորանքը չկարողացավ անտեսել մյուսների նման, հավաքեց երեխայի եղածը, իրեն մի երկու բան ու տանից դուրս եկավ: Գնում էր՝ լուռ, դառը կսկիծը կուլ տալով, փոքրիկին ամուր գրկած, երկու մեծ տոպրակներն էլ ձեռքերից կախ: Միակ մտավախությունն էր վայր չընկնելը, փոքրիկին չվնասելը:
Ծնողներն ընդունեցին իրենց աղջկան ու թոռնիկին, լաչառ սկեսուրից ազատվելն էլ փրկություն համարեցին:
նցավ առաջին տարին, հետո երկրորդը, երրորդը... Աննան չէր դադարում սպասելուց: Արմենը մեզ չի կարող մոռանալ, ինքն իրեն համոզում էր Աննան: Երևի զանգում է, ինձ չեն ասում, այսպես հույս էր տալիս իրեն, ու ապրում՝ սպասելով, միաժամանակ ետ վանելով «հանկարծ վատ բան պատահած չլինի՞» միտքը:
* * *
Գիշերը գրեթե չէր քնել,երեխան ջերմում էր: Հեռախոսի ձայնից արթնացավ:
- Ալլո,- վերցրեց հեռախոսափողը Աննան:
- Արմենից նամակ ունես, արի վերցրու,- Արմենի մայրն էր:
Լուրն այնքան ուրախացրեց Աննային, որ նույնիսկ չնեղացավ նրա սառը տոնից,մոռացավ իրեն հասցրած վիրավորանքները, ու իր երդումը՝ երբեք այդ տուն ոտք չդնելը:
Երեխային թողեց մոր մոտ, ինքը վազեց կիսուրի տուն: Վերցրեց փակ ծրարն ու առանձնացավ արդեն իրենց նախկին ննջարանում: Ծրարը հաստ ու ծանր թվաց Աննային,-Այս ինչքան էլ գրել է,- ժպտաց,արագ բացեց նամակն ու ... նկարներում Արմենն էր մի շեկ աղջկա ու նորածին երեխայի հետ: Աչքերի առջև սևացավ, գլուխը պտտվեց, հենվեց մահճակալին, որ չընկնի: Մի կերպ տիրապետեց իրեն, որ նամակը կարդա «Մամ ջան բարև: Ես լավ եմ, նկարում Նինանա, պստլո Ռիտան, քո անունն եմ դրել...» Նամակը շատ երկար էր, բայց Աննան էլ չկարդաց, նայեց նկարից իրեն նայող Արմենի աչքերին, ուրիշ էին, օտար ... Ինչ-որ բան ներսում կոտրվեց, պահարանի մեծ հայելու մեջ տեսավ իր անգույն դեմքը...
Վերջին անգամ հայացքով անցավ իրենց երբեմնի ննջարանի բոլոր անկյուններով, ասես բան էր փնտրում, նամակը դրեց Արմենի մահճակալին ու դուրս եկավ:
Ականջին հասավ Արմենի մոր բղավոցը.
-Ախչի, տղաս ի՜նչ էր գրել....
Լուսինե Լուսնթագ
Աչքերը բաց պառկել էր, քնել չէր կարողանում, սպասում էր. եթե խոստացել է՝ անպայման կզանգի: Լուսադեմին ինչպես էր քնով անցել, չէր զգացել: Արթնացավ Արմենի մոր գոռգոռոցից.
- Հարսա կոչվում, տղես ոտը տնից քաշեց, արխայնացելա, քնելա մինչև կեսօր, կարողա՞ սուրճն էլ անկողնում մատուցե՞մ:
Աչքը ընկավ ժամացույցին՝ ինն անց քառասունհինգ րոպե էր:
- Ե՞րբ հասցրեցի այսքան քնել-վախեցած արագ վեր կացավ անկողնուց, հագնվեց, հավաքեց մահճակալն ու դուրս եկավ ննջարանից:
- Որ էդքան քնում ես, մեր տան գործերն ո՞վ ա անելու, աղջիկ ջան,հ՞ը,- Աննայի ճանապարհին էր կանգնել սկեսուրը:
- Հիմա մտնեմ լվացվեմ, դուրս գամ՝ կանեմ, մա,-մեղավորի նման ցածր ձայնով պատասխանեց Աննան:
Լոգարանից նոր էր դուրս եկել, հեռախոսը զանգեց: Վազելով հասավ հեռախոսին, վերցրեց լսափողը.
- Ալլո...
- Ան, բարև,-Արմենն էր:
- Բարև, Արմեն, - ուզում էր ավելացնել ջան, բայց Արմենի մայրն արդեն կողքին կանգնած էր,- ո՞նց հասար:
- Լավ կյանքս, էսօր հանգստանամ ճանապարհից, վաղվանից գնամ ծանոթանամ գործին:
- Ի՞նչ ես հիսուն ժամ խոսում,-լսափողը Աննայի ձեռքից խլեց սկեսուրը, - բալես, ո՞նց տեղ հասար: Մենք լավ ենք, Աննան ի՞նչ, խանում-խաթուն քնել էր, նորա արթնացել... Լավ բալես, մեկել ե՞րբ կզանգես ... Լավ,հաջողություն, - Աննայի մեկնած ձեռքն օդում պահելով լսափողը տեղը դրեց իրենից միշտ դժգոհ սկեսուրը:
Աննայի ականջներում դեռ լսվում էր Արմենի ձայնը, որը կարծես մի քիչ թլիկ հնչեց: Այդպես էր լինում երբ ամուսինը մի երկու բաժակ խմում էր ... ու հանկարծ ... հեռվից կանացի ձայներ էլ կային, մտաբերեց Աննան:
Քանի Արմենը զանգում էր, Աննային չէր հաջողվում ազատ խոսել, մայրը խանգարում էր, ձեռքից լսափողը խլում էր, ինքն էր խոսում, ու անջատում էր:
* * *
Անցան ժամանակներ:
Աննայի ուշադրությունը հեռախոսն էր, մոտից չէր հեռանում, միշտ սպասում էր: Ամեն զանգի հետ սիրտը տրոփում էր, վազելով հասնում էր, վերցնում էր լսափողը, բայց Արմենը չէր: Նրանից այդքան սպասված զանգը չկար:
Կարոտը խեղդում էր, տանն ամեն անկյուն նրա ներկայությունն էր հիշեցնում: Առավոտյան սուրճ եփելիս ջուրը լցնում էր չորս բաժակի համար, հետո մեկ բաժակինը դատարկում: Ամեն դատարկելիս էլ ասես կյանքից մի մասնիկ կորցնում էր...
Աննան հույս ուներ, որ մինչև երեխայի ծնվելը Արմենը տանը կլիներ: Նա շատ էր սպասում իրենց փոքրիկին: Այս մասին ամեն անգամ հիշելիս երջանկությունից ժպտում էր:
Երեխան ծնվեց՝ Արմենից ոչ մի լուր: Ոչ զանգում էր, ոչ նամակ գրում, ոչ էլ գումար ուղարկում:
Նրա ծնողների վերաբերմունքը Աննայի նկատմամբ օրեցօր վատանում էր, ու մի օր էլ սկեսրայրը պոռթկաց.
- Ինչ ես եկել, նստել մեր վզին, գնա, մարդդ կգա՝ կգաս:
Աննան այս վիրավորանքը չկարողացավ անտեսել մյուսների նման, հավաքեց երեխայի եղածը, իրեն մի երկու բան ու տանից դուրս եկավ: Գնում էր՝ լուռ, դառը կսկիծը կուլ տալով, փոքրիկին ամուր գրկած, երկու մեծ տոպրակներն էլ ձեռքերից կախ: Միակ մտավախությունն էր վայր չընկնելը, փոքրիկին չվնասելը:
Ծնողներն ընդունեցին իրենց աղջկան ու թոռնիկին, լաչառ սկեսուրից ազատվելն էլ փրկություն համարեցին:
նցավ առաջին տարին, հետո երկրորդը, երրորդը... Աննան չէր դադարում սպասելուց: Արմենը մեզ չի կարող մոռանալ, ինքն իրեն համոզում էր Աննան: Երևի զանգում է, ինձ չեն ասում, այսպես հույս էր տալիս իրեն, ու ապրում՝ սպասելով, միաժամանակ ետ վանելով «հանկարծ վատ բան պատահած չլինի՞» միտքը:
* * *
Գիշերը գրեթե չէր քնել,երեխան ջերմում էր: Հեռախոսի ձայնից արթնացավ:
- Ալլո,- վերցրեց հեռախոսափողը Աննան:
- Արմենից նամակ ունես, արի վերցրու,- Արմենի մայրն էր:
Լուրն այնքան ուրախացրեց Աննային, որ նույնիսկ չնեղացավ նրա սառը տոնից,մոռացավ իրեն հասցրած վիրավորանքները, ու իր երդումը՝ երբեք այդ տուն ոտք չդնելը:
Երեխային թողեց մոր մոտ, ինքը վազեց կիսուրի տուն: Վերցրեց փակ ծրարն ու առանձնացավ արդեն իրենց նախկին ննջարանում: Ծրարը հաստ ու ծանր թվաց Աննային,-Այս ինչքան էլ գրել է,- ժպտաց,արագ բացեց նամակն ու ... նկարներում Արմենն էր մի շեկ աղջկա ու նորածին երեխայի հետ: Աչքերի առջև սևացավ, գլուխը պտտվեց, հենվեց մահճակալին, որ չընկնի: Մի կերպ տիրապետեց իրեն, որ նամակը կարդա «Մամ ջան բարև: Ես լավ եմ, նկարում Նինանա, պստլո Ռիտան, քո անունն եմ դրել...» Նամակը շատ երկար էր, բայց Աննան էլ չկարդաց, նայեց նկարից իրեն նայող Արմենի աչքերին, ուրիշ էին, օտար ... Ինչ-որ բան ներսում կոտրվեց, պահարանի մեծ հայելու մեջ տեսավ իր անգույն դեմքը...
Վերջին անգամ հայացքով անցավ իրենց երբեմնի ննջարանի բոլոր անկյուններով, ասես բան էր փնտրում, նամակը դրեց Արմենի մահճակալին ու դուրս եկավ:
Ականջին հասավ Արմենի մոր բղավոցը.
-Ախչի, տղաս ի՜նչ էր գրել....
Լուսինե Լուսնթագ
